اهمیت آفریقا در سیاست خارجی دولت های خاتمی و احمدی نژاد فرصت هاو چالش های پیش رو

آفریقا بویژه پس از جنگ سرد از نظر اقتصادی، سیاسی و ... به تدریج دارای اهمیت شد، بطوریکه به سرعت مورد توجه کشورهای مختلف جهان قرار گرفت. این قسمت از جهان نیز در سیاست خارجی ایران بویژه پس از انقلاب اسلامی ایران جایگاه ویژه ای یافت چرا که با توجه به آرمان ها، ارزش ها و اهداف سیاست خارجی ایران در داخل و در عرصه بین المللی، این قاره می توانست بسیار تاثیر گذار و مهم باشد. به لحاظ اهمیت موضوع ، این پژوهش تلاش می کند تا به بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت های آقایان خاتمی و احمدی نژاد در قبال آفریقا با روش توصیفی، تحلیلی بپردازد. ضمن این که چارچوب نظری آن سازه انگارانه می باشد. تحقیق به گونه ای سازمان یافته است که در ابتدا مفاهیم، مبانی و اهداف تئوری آن( سازه انگاری) بیان می شود و سپس اهمیت آفریقا از منظر این تئوری مورد توجه قرار می گیرد. مهم ترین مباحث مورد نظر سازه نگاری؛ هویت، رابطه متقابل ساختار -کار گزار و توجه به عناصر غیر مادی در کنار عناصر مادی است. در سازه انگاری« هنجارها» ،«هویت» را و هویت ، «منافع» را شکل می دهند، درک سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نیز از این منظر پی بردن به هنجارهای تکوین دهنده آن است؛ هنجارهایی که در داخل (قانون اساسی، فرهنگ سیاسی و عمومی ، سند چشم انداز ) و در عرصه بین المللی ،حقوق بین المللی، رویه های جاری در کنفرانس ها می باشد. این هنجارها نقشی تعیین کننده در جهت گیری سیاست خارجی ایران دارند. در بررسی سیاست خارجی دو دولت( اصلاحات و اصول گرا ) ابتدا باید هنجارهای تکوین دهنده آن ها و اولویت هریک را مورد توجه قرار داد و سپس جایگاه و اهمیت آفریقا را در آن بیان نمود. به همین منظور این رساله با چنین سوالی روبروست: در دولت های خاتمی و احمدی نژاد اهمیت آفریقا در سیاست خارجی ایران چگونه قابل تبیین است؟ به نظر می رسد آفریقا از منظر سازه انگاری، در سیاست خارجی دولت خاتمی به عنوان بخشی از تمدن بزرگ و در دولت احمدی نژاد بخشی از هویت مشترک اسلامی تلقی شده است. در دولت خاتمی، آفریقا به عنوان یک تمدن بزرگ نگریسته می شد که انگاره گفتگوی بین تمدنی بدون آن امکان نداشت. دایره این حوزه تمدنی هم حوزه تمدنی اسلامی را در بر می گرفت و هم تمدن عربی را ، ضمن این که خاتمی روی مقولات مشترک فرهنگی و تمدنی برای رسیدن به یک هویت مشترک تاکید داشت. در دولت احمدی نژاد؛ اولویت هنجار اسلام گرایی ، نگاه به کشورهای اسلامی، سیاست نگاه به شرق و جنوب، حمایت از مستضفان و.... حاکم است، به علاوه این که حضور مجموعه ی کشورهای آفریقایی برای تغییر و تحول نظام ناعادلانه بین المللی در مجامع بین المللی در کنار ایران ، مهم ارزیابی گردید، از همین رو بر اهمیت این قاره افزوده شد.